Samenvatting bij preek over HC Zondag 1, vraag en antwoord 1
Inleiding
De HC zou je als een samenvatting kunnen zien. ‘Alles’ staat er in: geloof, gebod, gebed en sacramentsleer. Maar het is geen droge samenvatting. De HC is persoonlijk. Gericht op het hart. Kijk maar naar de eerste vraag: ‘wat is úw enige troost…’
Thema en verdeling
‘De enige troost in leven en sterven.’
1. Naar die enige troost gevraagd;
2. De ware en enige troost beleden.
1. Naar die enige troost gevraagd
Hoe zouden wij, vandaag de dag, beginnen met een ‘samenvatting’ van wat er in de kerk geloofd wordt? Zouden wij niet met heel andere vragen beginnen, zoals ‘bestaat God eigenlijk wel…?’
Dat deze vraag 450 jaar geleden bovenaan kwam te staan, is op zichzelf wel te begrijpen (de dood was nooit ver). Maar vandaag? Moeten we geen andere vraag stellen? Onze tijd is toch modern? En onze levens comfortabel? En we maken ons toch zo druk niet meer over iets als ‘enige troost?’ En toch: hoewel tijden veranderen, de HEERE verandert niet (Ps. 102:28) en Zijn Woord ook niet. En laten we eens eerlijk met elkaar zijn: heeft de mens in 2021 écht geen houvast / troost nodig? De tijden zijn toch onzeker? Bedreiging is er toch ook nu van alle kanten? Ook nu zijn er mensen die ziek zijn en voor wie het leven een zware opgave is. Welk houvast hebben we? En laten we toch nooit vergeten: ook in 2021 geldt dat God een veterend vuur is (Hebr. 12:29) en eeuwige gloed (Jes. 33:14) bij wie niemand wonen kan als wij geen deel aan Christus hebben.
2. De ware en enige troost beleden
Deze belijdenis staat haaks op de tijdsgeest. Mijn enige houvast is dat ik mijn eigen baas ben. Mijn troost is het dat ik in leven én sterven kan doen en laten wat ik zélf wil. Wat gaat hier mis? Het woordje ‘troost’ wordt hier volstrekt verkeerd ingevuld. We grijpen ons hier aan het verkeerde vast voor houvast. We grijpen mis en we bouwen verkeerd. De mens vult heel anders in wat echte troost is en wat echte houvast is dan Gods Woord dat doet. Hoe komt dat dan? De méns is gevallen. Is verduisterd in zijn verstand en zijn hart is onbesneden. Maar wat is het wonder van genade? Hij is het Die uit dat dwaze menselijke geslacht, mensen tot Zijn eigendom maakt. Hij zorgt er Zélf voor dat mensen die denken de volkomen vrijheid te hebben alsnog de ware vrijheid verkrijgen. En dus ook de ware, enige troost. Waar dat werk van de Heere plaatsvindt, wordt ook de belijdenis geboren dat de enige troost is om van Hém te zijn.
Het is zo’n niet te beschrijven verschil: Tussen van jezelf te zijn of van Hém te zijn. Alles wat voortvloeit uit het van Hem zijn, missen we nu en straks voor eeuwig als wij van onszelf zijn. Als wij van Hem zijn, worden we bewaard: ‘en Ik geef hun het eeuwige leven; en zij zullen niet verloren gaan in der eeuwigheid, en niemand zal ze uit Mijn hand rukken’ (Joh. 10:28).
Gemeente, van Hém te zijn. Dat is gekocht te zijn door Zijn dierbaar bloed. Hij heeft voor al mijn zonden volkomen betaald. Van Hem te zijn, dat is ook ‘uit alle heerschappij van de duivel verlost’ te zijn. Is dat niet heftig wat hier beleden wordt? Want dat betekent dus dat we, vóórdat we verlost zijn, onder de heerschappij van Gods grote tegenstander staan!
We kunnen onszelf niet uit die heerschappij bevrijden. Maar wat wij niet kunnen, heeft Christus gedaan. Hij heeft bevrijd uit de macht van de duivel. Toen Christus aan het kruis stierf, werd de kop van satan vermorzeld. En een ieder die zich aan de Heiland leerde toevertrouwen, is verlost uit satans heerschappij. Als je Christus’ eigendom bent, heeft de machtsclaim van satan over je leven geen kracht meer. Wat is uw enige troost als Gods kind door de duisternis gaat? …dat ik het eigendom van Jezus Christus ben, Mijn getrouwe Heiland. Dat ik het eigendom ben van Hem, Die door de dood hem die de macht over de dood had - dat is de duivel – teniet doet (Hebr. 2:14)
Christus is een volkomen Zaligmaker. Lezen we niet over de woordje ‘al mijn zonden’ en ‘uit alle heerschappij van de duivel’ heen? En dan gaat het antwoord nog verder:
…en alzo bewaart, dat zonder de wil van Mijn hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan; ja ook dat mij alle ding tot mijn zaligheid dienen moet…
Het woordje ‘bewaart’ verwijst naar mijn getrouwe Zaligmaker Jezus Christus. En vervolgens gaat het over de wil van Mijn hemelse Vader. We moeten niet in termen van een tegenstelling denken tussen de Vader en de Zoon. ‘Ik en de Vader zijn één’, zei de Heere Jezus (Joh. 10:30).
Laten we het antwoord voor een deel nog ‘ns lezen: ‘Wat is mijn enige troost? Dat Mijn getrouwe Zaligmaker mij alzo (dus: op zó’n manier) bewaart dat zónder de wil van mijn hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan.’ Dus de wijze waarop Christus Zijn volk bewaart, is dat het altijd gaat volgens het ‘Uw wil geschiede’. Er overkomt mij niets toevallig of zonder reden. Wat een troost. Niet de willekeur of het lot regeert. Maar het is mijn hemelse Vader Die mijn leven leidt en bestuurt (vergelijk zondag 10). Dat een christen geen leed of verdriet overkomt, is dus niet wat hier beleden wordt. Dat is de illusie die het zogeheten welvaartsevangelie mensen wil laten geloven. Het feel good-christendom. ‘De hemel geeft, wie vangt die heeft…’.
Wat ons van Zijn Vaderlijke hand toekomt? Kan dat geen vragen geven? Geen raadsels? Ja zeker wel. Er kunnen onbegrepen wegen zijn. En dat het écht niet eenvoudig is om het met de Heere eens te worden. Daar heb je dan ook veel genade voor nodig. Dwars door de raadsels en diepten heen zingt tóch het geloof. Alles wat Mijn Vader mij geeft, dat heeft een doel. Dat heeft een fantastisch doel: ‘het moet dienen tot mijn zaligheid.’ Romeinen 8 vers 28: ‘En wij weten , dat dengenen die God liefhebben, alle dingen medewerken ten goed, dengenen die naar Zijn voornemen geroepen zijn.’
Of ik zo’n goede God wil dienen? Troost en houvast vinden in de Heere, geeft ook bereidheid om voor God te leven. Lees maar mee. Helemaal aan het einde van het antwoord: ‘…en Hem voortaan te leven van harte willig en bereid maakt’.
Vragen om over door te spreken met elkaar / door te denken
1. Op welke manier zou u/jij beginnen als je een soort kernachtige weergave zou moeten geven van het christelijk geloof?
2. Kunt u/jij nog andere voorbeelden bedenken waaruit blijkt dat de tijdsgeest haaks staat op de belijdenis van dit antwoord?
3. Wat vindt u van de uitspraak dat de belijdenis van dit antwoord ‘geboren’ moet worden in ons leven? Hoe kan dat gebeuren in ons leven? Of: hoe is dat in uw leven gegaan?
4. Zet de verschillen tussen het ‘van Hem’ zijn en ‘van jezelf zijn’ eens naast elkaar. En zoek dan op 1 Kon. 18:21…
5. Waarom is het stukje ‘en alzo bewaart (…)’ echt troost in een wereld vol onzekerheid?
6. Waarom is het stukje ‘en alzo bewaart (…)’ heel wat anders dan het zgn. ‘welvaartsevangelie’?
Voor de kinderen
1. Wanneer moet jij getroost worden?
2. Kun jij in eigen woorden uitleggen op welke manier de Heere mensen die in Hem geloven wil troosten?